SEYYİD ALİ EFENDİ’NİN FRANSA SEFARETİ (1797-1802)

III. Selim döneminde daimî elçiliklerin açılmasıyla Nizam-ı Cedid hareketleri kapsamında Avrupa’nın dört başkentinde daimî büyükelçilikler kuruldu. Maliye kaleminde yetişen Moralı Seyyid Ali Efendi de bu kapsamda Osmanlı tarafından Paris’e elçi tayin edildi. İhtilal sonrası Fransa Cumhuriyeti tarafından büyük sevinçle karşılanan bu görevlendirme, Seyyid Ali Efendi’nin hayatında da bir dönüm noktasıydı. Zira elli beş yıldır hiçbir Osmanlı elçisi Fransa’ya ayak basmamıştı. Seyyid Ali Efendi’nin Fransa’ya gelişi ile ülkede Türk modası alevlenir ve Paris’teki ikametgâhı cazibe merkezi olur. Fakat Fransa’nın Mısır çıkarmasıyla seyir birden değişir. Seyyid Ali Efendi’nin güzel Paris günleri, diplomatik ilişkilerin kopmasıyla zorunlu bir ikamete dönüşür.

Osman Nihat Bişgin’in Seyyid Ali Efendi’nin Fransa Sefareti (1797-1802) isimli eserinin merkezinde, Seyyid Ali Efendi’nin, İstanbul’dan Paris’e uzanan hikâyesi var. Bu ise Seyyid Ali Efendi’nin 1802 yılında Dersaadet’e döndüğünde yazdığı Fransa gözlemleri ve kanaatlerinden oluşan sefaretnamenin perdesini aralamak demek. Ayrıntılı bir araştırma neticesinde oluşan eserde, sefirin Fransa dönüşündeki faaliyetleri de mercek altına alınıyor. Seyyid Ali Efendi’nin Fransız saat ustası Breguet ile kurduğu dostluk, akabinde mektuplaşmalarla sürüyor. Eserde tarih çalışmalarında kendisine pek yer bulamamış Seyyid Ali Efendi’nin el yazısıyla Fransızca kaleme aldığı mektuplar çevrilerek gün yüzüne çıkarılıyor.

Çok sayıda kaynaktan yararlanılarak hazırlanan Seyyid Ali Efendi’nin Fransa Sefareti (1797-1802), Osmanlı araştırmalarına yeni bir boyut kazandırıyor.